otonom sinir sistemi ne demek?

Otonom Sinir Sistemi

Otonom sinir sistemi (OSS), vücudun iç ortamını düzenleyen ve bilinçli kontrolümüz dışında çalışan sinir sisteminin bir bölümüdür. Başlıca görevi, kalp atış hızı, sindirim, solunum, terleme, salgılama ve kan basıncı gibi yaşamsal fonksiyonları otomatik olarak kontrol etmektir.

Otonom Sinir Sisteminin Temel Bileşenleri

Otonom sinir sistemi iki ana bölümden oluşur:

1. Sempatik Sinir Sistemi: Genellikle "savaş veya kaç" tepkisiyle ilişkilendirilir. Vücudu stresli veya tehlikeli durumlara hazırlar. Kalp atış hızını ve solunumu hızlandırır, kan basıncını yükseltir, sindirimi yavaşlatır ve kaslara daha fazla kan akışı sağlar.
   • İlgili Kavram: Sempatik Sinir Sistemi
2. Parasempatik Sinir Sistemi: Genellikle "dinlen ve sindir" tepkisiyle ilişkilendirilir. Vücudu sakinleştirir, enerji tasarrufu sağlar ve normal fonksiyonları destekler. Kalp atış hızını ve solunumu yavaşlatır, kan basıncını düşürür ve sindirimi hızlandırır.
   • İlgili Kavram: Parasempatik Sinir Sistemi

Bu iki sistem genellikle birbirine zıt etkiler göstererek vücudun homeostazını (iç dengesini) korur.

Otonom Sinir Sisteminin Kontrolü

Otonom sinir sistemi, beyindeki çeşitli bölgeler tarafından kontrol edilir. Bu bölgeler arasında hipotalamus, beyin sapı (özellikle omurilik soğanı) ve limbik sistem yer alır. Bu bölgeler, vücuttan gelen duyusal bilgileri işler ve uygun otonomik yanıtları başlatır.

Otonom Sinir Sistemi Bozuklukları

Otonom sinir sistemi bozuklukları (disotonomi), OSS'nin düzgün çalışmamasına neden olan çeşitli durumları içerir. Bu bozukluklar, vücudun çeşitli fonksiyonlarını etkileyebilir ve bir dizi semptoma yol açabilir. Yaygın otonom sinir sistemi bozuklukları şunlardır:

• Ortostatik Hipotansiyon: Ayağa kalkarken kan basıncında ani düşüş.
• Nörokardiyojenik Senkop: Kalp atış hızında ve kan basıncında ani düşüş nedeniyle bayılma.
• Hiperhidroz: Aşırı terleme.
• Gastroparezi: Midenin yavaş boşalması.

Bu tür bozuklukların teşhisi ve tedavisi genellikle uzman bir doktor tarafından yapılmalıdır.